Choroby układu krążenia (CVD)
Choroby układu krążenia (CVD) są najczęstszą przyczyną zgonów w Europie. W czołówce znajdują się choroby spowodowane przez miażdżycę, a zwłaszcza choroba wieńcowa. Do czynników ryzyka ich występowania należy palenie tytoniu, wysokie stężenie cholesterolu, otyłość, nadciśnienie tętnicze i cukrzyca, a także stres i brak aktywności fizycznej.
Choroby układu krążenia to schorzenia serca i naczyń krwionośnych. Należą do nich między innymi choroby spowodowane przez miażdżycę, która polega na stopniowym zatykaniu naczyń krwionośnych przez złogi tłuszczowe zwane blaszkami miażdżycowymi. Miażdżyca może prowadzić do różnych chorób w zależności zależności od tego, które naczynia krwionośne są niedrożne.
- Choroba wieńcowa – jedną z jej postaci może być np. zawał serca – dotyczy tętnic wieńcowych, które dostarczają krew do serca.
- Choroba naczyń mózgowych – jedna z jej postaci może być np. udar mózgu – dotyczy naczyń krwionośnych dostarczających krew do mózgu.
- Choroba tętnic obwodowych dotyczy naczyń krwionośnych dostarczających krew do nóg.
- Inne choroby układu krążenia (nie zawsze spowodowane przez miażdżycę): niewydolność serca (polegającą na tym, że serce nie jest w stanie prawidłowo pompować krwi), choroby zastawek serca i choroby mięśnia sercowego.
Definicja
Choroby układu krążenia obejmują następujące choroby spowodowane przez miażdżycę: choroba wieńcowa (np. zawał serca), choroba naczyń mózgowych (np. udar mózgu) i choroba tętnic obwodowych, która prowadzi do objawów zwanych chromaniem przestankowym.
Miażdżycę powoduje przede wszystkim wysokie stężenie cholesterolu, zwłaszcza „złego” cholesterolu, czyli cholesterolu LDL. Cholesterol gromadzi się w ścianach naczyń krwionośnych, powodując stan zapalny i tworzenie się blaszek miażdżycowych, które mogą zwęzić naczynie krwionośne. Im węższe naczynia, tym mniej krwi może przez nie przepływać. To z kolei może spowodować np. ból mięśni nóg podczas chodzenia, jeśli miażdżycą dotknięte są tętnice nóg. Zwężenie naczyń zaopatrujących serce w krew może powodować bóle w klatce piersiowej, uczucie ucisku lub dyskomfort – zwany dusznicą bolesną. Jeśli naczynia krwionośne zaopatrujące serce staną się bardzo wąskie lub zostaną całkowicie zablokowane przez blaszki miażdżycowe, może to skutkować zawałem serca (zawałem mięśnia sercowego).
Chorobom układu krążenia można zapobiegać lub leczyć je poprzez zdrowy tryb życia oraz stosując odpowiednie leki i/lub zabiegi chirurgiczne.
Częstotliwość
Choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną śmierci w Europie, powodując ponad cztery miliony zgonów każdego roku. Stanowi to 45% wszystkich zgonów. Choroby układu krążenia są przyczyną 49% zgonów u kobiet i 40% zgonów u mężczyzn. Choroba wieńcowa (CHD; głównie zawał serca) i choroba naczyń mózgowych (głównie udar mózgu) są najczęstszą przyczyną zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych. Choroba wieńcowa powoduje 1,8 miliona, czyli jedną piątą wszystkich zgonów rocznie.
W Europie widoczne są znaczne różnice w występowaniu chorób układu krążenia. W ciągu ostatnich 10 lat liczba zachorowań na choroby układu krążenia znacznie spadła w niemal całej Europie Zachodniej, przy czym w niektórych krajach spadek wyniósł nawet 30–50%. Obecnie choroby układu krążenia występują częściej w krajach Europy Wschodniej, które charakteryzują się wyższą zachorowalnością i śmiertelnością. W ostatnich latach zmniejszył się wcześniej obserwowany gradient północ-południe w zakresie umieralności z powodu chorób układu krążenia.
Spadek częstości występowania chorób układu krążenia obserwuje się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Wynika to w dużej mierze z lepszej profilaktyki chorób układu krążenia poprzez zmniejszenie czynników ryzyka u osób zdrowych i pacjentów z chorobami układu krążenia.
Nie wszystkie czynniki ryzyka wykazują jednak pozytywną tendencję. Podczas gdy częstość palenia tytoniu i przeciętne stężenie cholesterolu spadły, to częstość występowania otyłości i cukrzycy rosną, czego skutkiem może być zatrzymanie spadkowej tendencji w zakresie częstości występowania chorób układu krążenia. Czynniki psychospołeczne, takie jak depresja, lęk i wypalenie, są obecnie uznawane za istotne czynniki przyczyniające się do występowania chorób układu krążenia, a prognozy nie przewidują zmniejszenia częstości ich występowania.
Chorób układu krążenia można w dużej mierze uniknąć: poprzez wyeliminowanie nawyków zagrażających zdrowiu można zapobiec przynajmniej 80% przypadków chorób układu krążenia.
Najważniejszym sposobem walki z chorobami układu krążenia jest więc profilaktyka, czyli niedopuszczenie do pierwszego i kolejnych incydentów sercowo-naczyniowych. Jeden na pięciu pacjentów po zawale serca ma drugi zawał serca w ciągu pierwszego roku. Pracownicy służby zdrowia wspólnie z pacjentami mogą zapobiec i pierwszemu, jak i kolejnemu zawałowi. Przykładowo wielu pacjentów po zawale serca ma niezdiagnozowaną cukrzycę, której wykrycie w odpowiednim momencie i leczenie mogłoby zapobiec wystąpieniu zawału serca.
Dowiedz się, co możesz zrobić, aby uniknąć chorób układu krążenia, i co możesz osiągnąć wspólnie z lekarzami i personelem pielęgniarskim.
